Özgüven, bireyin bir şeyleri yapabilme, bir işe başlayabilme, tamamlayabilme, başarabilme ve topluma olumlu katkı sağlayarak kendini faydalı hissetme becerisine duyduğu inançtır.
Çocuklarda özgüven gelişimi deneyimleme, başarmayı deneme ve karşılaştıkları güçlüklerle başetmeyi öğrenme ile ivme kazanır. Yetenekleri ve ilgileri sürekli gelişen çocuklar, ebeveynlerin kendilerini deneyimleme konusunda desteklemesi ile özsaygı ve özgüvenlerini geliştirirler.
Çocukların sınırsız öğrenme imkanı buldukları yaşamda özsaygının oluşumunda en önemli etkenlerden biri destekleyici aile ortamıdır. Çocuğun özgüveni, kendisini güvende hissettiği ve uyumlu sevgi ilişkilerinin bulunduğu bir aile ortamında gelişir.
Çocuğun karşılaştığı her türlü güçlük, çocuğun özgüveninin oluşumunda önem taşır. Problemler yetişkinler tarafından bir fırsat olarak görülmeli ve çocuklarını problemi çözme, güçlüğün üstesinden gelme konusunda desteklemelidir.
Özgüven oluşumundaki en altın anahtar; Problem çözme becerisi
Özgüven; çocuğun ilk kez karşılaştığı güçlükler için yaratıcı çözümler üreterek onları deneyimlemesine fırsat tanıyarak elde edilir. Çocuklar, problemin üstesinden gelebildiğini ve başardığını gördükçe problemlerden kaçmayacak, üstesinden gelmek için çaba sarf edecek, başarma konusunda yüreklendirildiği sürece kendine inanacak ve güvenecektir.
Kendi başına bir çözüm üretmesi desteklenen çocuk alternatif çözümler ile de desteklenerek repertuvarını geliştirir ve benzer durumlarda da deneyimlerini göz önünde bulundurarak tek başına durumla mücadele etme cesaretini gösterir. Çözümleri ebeveynlerin ürettiği ve çocuğun sürekli yapamaz ve beceremez olarak görüldüğü yetiştirilme ortamlarında ise çocuk çözümü hep kendinden büyüklerin bulabileceği, kendisinin tek başına sorunla baş etmede yetersiz olacağı bilgisini almış olur.
Problemin yetişkinler tarafından çözülmesi çocuğa bir katkı sağlamaz. Ürettiğiniz çözüm çocuğun yaşam becerisine katkıda bulunmaktan çok, o an için problemi ortadan kaldırır. Yetişkinler genellikle sorun istemezler. Çocukları her ağladığında onu problemi çözme konusunda yönlendirmek ve desteklemek yerine istediğini yapmayı, çocuğun zorlandığı her konuda hayatını kolaylaştırmayı görev edinirler. Bu durum çocuğun kişilik gelişiminde yüreklendirici olmaktan çok başarısız ve yetersizlik duygusunu vermenize sebep olur.
Destekleyici ortamları nasıl yaratırım!
Çocuklar araştırmaya, öğrenmeye ve problem çözmeye heveslidirler.
Çocuğunuzun niyetini ifade edip gerçekleştirebileceği etkin ortamlar yaratabilirsiniz.
Ne yapmak istediğini ve bunu nasıl başarabileceği hakkında sorular sorarak, problemin çözümü üzerine konuşmasına, yer yer kendiniz de öneriler getirerek fikirler üretmesine fırsat verebilir, problem çözmeye teşvik edebilirsiniz.
Problem oluştuğunda yargılayıcı olmamak ne demektir?
Çocuğunuzun özgüveninin oluşumundaki en büyük etken bilinçli birer anne baba olarak onları yüreklendirmek ve onlara güvenmektir. İlk deneyimde başarısız olmak veya uygun bir çözüm üretememek çok olasıdır. Beceriler zaman içinde deneyimler ile gelişir. Bu süreçte çocuğunuzun hevesini kırmadan ve yargılayıcı, kırıcı, yetersiz hissettirebilecek iletişim şekillerinden uzak durmak bir sonraki aşamada çocuğunuzun daha hevesli olmasını sağlar.
Gerçekten de daha iyisini başaracağından emin olun.
Çocuklarınızın duygularını konuşun, değer verin!
Ebeveyn olarak kendi duygularınızı paylaşmaktan kaçınmayın. Çocuğunuzun durumlr karşısındaki duygularını sorarak benzer duygularınız hakkında da örnekler vermeniz hem çocuğunuzun kendisini değerli hissetmesini sağlar bu da özgüven olaşumunda oldukça önemlidir.
Çocuğunuzu başka çocuklarla veya kardeşiyle kıyaslamayın!
Çocuğunuzun tek ve farklı olduğunu, eşsiz bir kişi olduğunu ve kimseye benzemesi gerekmediği mesajını vermeniz, çocuğun kendisini özel hissetmesini, kendisine verilen değeri paylaşmak zorunda olmadığı mesajını almasını sağlar.
Siz çocuğunuzu başkalarıyla kıyaslamazsanız, o da kendisini kıyaslamayacak ve başkaları gibi olmaya çalışmayacaktır. Rekabet çocuklukla öğrenilmiş bir davranış biçimidir.
Kendisiyle barışık bir birey özgüveni tam bireydir.
Psk. Ezgi Başaran
