PSİKODRAMA Grup Terapisi

PSİKODRAMA

Grup terapilerinin en eskisi olan psikodramanın yaratıcısı Jacop Levy Moreno’dur.
Psikodrama insandaki 3 temel öğeye dikkat çeker. Bunlar; eylem, yaratıcılık ve spontanlıktır.
Grup, bireyin varoluşunu güçlendiren, iç görüsünü arttıran en küçük oluşumdur. İnsan grup
içinde varlığını sürdürür, yaşadığı sorunları ve problemleri yine grup içinde daha kolaylıkla
çözümleyebilir.
Psikodrama sanal bir ortam yaratmadan, yaşamı ve yaşanmışlıkları yine kendi kaynağında,
GRUP İÇİNDE eylem ile çalışır ve iyileştirir.
Psikodrama çalışmalarında üyeler, bireysel sıkıntılarınızı gruba getirerek çalışmayı
önerebilirler veya grup ile toplu yapılan çalışmalara eşlik edebilirler.

Psikodramanın çalışma alanları oldukça geniştir. Kurumumuzda grup terapileri şeklinde
minimum 8-10 haftalık psikodrama terapi grupları olduğu gibi, temalı psikodrama atölyeleri ve
tek oturumluk workshoplar düzenlenmektedir.

GRUP ÇALIŞMALARININ KAZANIMLARI

İç görü ve farkındalık: Bireysel değişim, grup ve sosyal toplum içinde de değişimi
ve iyileşmeyi beraberinde getirir.
Birliktelik: Grup üyelerinin arasında güven ve dürüstlük ilkesi altında bağlılık ve
ortak paylaşımlar oluşturmak, grup üyelerini birbirine yakınlaştırır. Grup ortamı Yeni
ve sağlıklı ilişkiler için bir deneyim ortamı oluşturur.
 Evrensellik: bunu bir tek ben yaşıyorum duygusundan, benzer ve ortak şeyler yaşama
ve hissetme bakış açısının kazanımını sağlar.
 Özgüven: Grup üyelerinin kendine inancı ve güveni artar. Yapabileceklerinin ve
başarabileceklerinin farkında olmak, potansiyelini keşfetmek, özel hayat ve iş
hayatındaki başarıyı da arttırır.
 İletişim: Grup üyelerinin birbirini daha iyi anlaması ve sağlıklı iletişim kurmasını
genel Empati becerisini de güçlendirir.
 Yaratıcılık ve spontanite: Psikodrama ve sosyodramanın içindeki, Sorunlara anlık ve
yaratıcı çözümler üretmeyi sağlayan psikoterapötik oyunlar ve çalışmalar, yaratıcılık
ve spontaniteyi güçlendirir. Çözüm becerilerin de gelişmesini sağlar
 Harekete Geçme: Tüm kazanımların en önemlisi ise eyleme geçmedir. Kendisini
tanıyan, farkındalık kazanmış bireyler eğer eyleme geçmeyi başaramıyorsa
potansiyelini kullanamaz.

GRUP PSİKOTERAPİSİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

Terapi Ortamı:
Grup terapisi, klinikler, okullar ve gündüz hastaneleri gibi çeşitli ortamlarda uygulanabilir.
Terapiyi yürütebilmek için grup işlemlerine ve grubun amacına uygun oyuncak ya da araçlar
içeren bir oda gereklidir. Temel bir ilke olarak, terapist, araçları ve odayı kullanırken nelere
izin olup, nelere olmadığını belirler. Bireylerin, diğer grup üyelerine ve kendisine yönelik
zarar verici davranışlarını engeller (Kraft 1983).

Grubun Büyüklüğü, Oturum Sıklığı ve Süresi:
Grup çalışmaları minimum 4 maksimum 20 kişilik gruplarla gerçekleştirilir. Çalışmalar
genellikle haftada bir kez toplanır ve Grupta bulunan kişi sayısı da gözetilerek 1 buçuk – 2
saat sürer.
Katılım:
Gruba seans saatlerinde gelinmesi ve devamlı katılım gösterilmesi önemlidir. Üst üste 3 hafta
devam etmeyen üyelerin gruba katılımı tekrar incelenir.
Grup Kompozisyonu ve Üyelerin Seçimi:
Grup terapisi, akran desteği, bağlılık, evrensel sorunların paylaşımı, çoğul etkileşimler ve
aktarımları olanaklı kılması bakımından bulunmaz bir yöntemdir. Grup terapisinin etkililiğini
arttırmak için, terapistin uygun yöntem ve teknikleri seçerken, kişilerin bireysel ve gelişimsel
özellikleri, kişiliği, tanısı, belirtileri, aile durumu gibi pek çok etmeni göz önünde
bulundurması gerekir. (Tamar ve Aydın 1998). Grup psikoterapisi, kişilerde görülen pek çok
psikiyatrik bozuklukta, birincil ya da yardımcı tedavi yöntemi olarak kullanılabilir. Farklı
zorlukları olan çocuk ve ergenlerden oluşan gruplar, deneyim çeşitliliğini arttırarak işe
yarayabilir. Benzer sorunları olan kişilerlerden oluşan gruplarda ise ortak zorluklardan
kaynaklanan duyguların paylaşımı yararlı olabilir ve grup üyeleri kendilerini daha az yalnız
hisseder.

PSİKODRAMANIN ÖGELERİ
Psikodrama, spontanlık, yaratıcılık, “şimdi ve burada”nın işlenmesine yönelik bir grup
psikoterapisi yöntemi olarak “rol ve etkileşim” kuramı üzerine yapılandırılmıştır (Kellermann
1992, Moreno ve ark. 2000, Özbek ve Leutz 2003). Psikodrama yöntemini beş temel öğesi
vardır: Sahne, grup üyeleri, protagonist (baş oyuncu), yardımcı egolar (yardımcı oyuncular)
ve yönetici.
Sahne:
Psikodrama, hemen her zaman bir sahnede geçer. Sahne yeniden yaşantılamanın gerçekleştiği
mekandır. Psikodramanın yapıldığı her yer, kendiliğinden sahne olabilir. Sorunun
oyunlaştırılarak ortaya konabilmesine olanak sağlayan bir alanın bulunması yeterlidir.
Grup Üyeleri:
Moreno, psikodrama yöntemi ile yapılan bir grup terapisinin grup içinde, grup aracılığı ile ve
grup için olduğunu belirtir. (Özbek ve Leutz 2003). Bir psikodrama grubunda en uygun üye
sayısı 6-9 arasındadır. Farklı cinsiyetlerden olma, gerçek yaşamla uyumluluk ve karşıt cinsle
olan iletişimi deneyimleme açısından grup oluşturulurken dikkate alınmalıdır.
Protagonist (Baş oyuncu):
Protagonist, psikodrama sahnesinde kendi yaşantısını oyunlaştıran kişiyi tanımlar.
Psikodrama aynı zamanda bireyin grup içinde tedavisi anlamını taşıdığından; protagonist,
kendi yaşamından sahneye getirdiği kesitleri, tümüyle içinden geldiği gibi, hazırlıksız

biçimde oyunlaştırır. Şimdi ve burada ya da geçmişteki öznel yaşamını gelecekle ilgili
beklentilerini içtenlikle sahneye taşır. Grubun desteği ve yardımıyla kendisini değiştirmeyi,
geliştirmeyi deneyip, başarabilir.
Yardımcı Egolar (Yardımcı Oyuncular):
Yardımcı egolar, eğitilmiş psikodrama asistanları olabileceği gibi, grubun diğer üyeleri
arasından da seçilebilirler. Protagonistin yaşamındaki kişiler, nesneler, kavramlar, soyut ya da
somut olgular, gruptan seçtiği kişiler yoluyla sahnede onun adına canlandırılıp, oyunlaştırılır.
Yardımcı egolar, paylaşım aşamasında da aldıkları rollere ilişkin geribildirimleriyle,
protagonistin kendini anlaması ve tanıması yönünde önemli işlev üstlenmektedirler. Yardımcı
egolar, üstlendikleri rolleri oyunlaştırırken kendileri ile ilgili de oldukça yararlı farkındalıklar
kazanırlar.
Yönetici:
Psikodrama yöneticisi etkin bir konumda olmalı, gruba zaman zaman yön vermeli, zaman
zaman grup akışını kolaylaştırmalı, yorumlarda bulunabilmeli, gruptaki ana konuları açığa
çıkarabilmeli ve her grup üyesine ayrı ayrı odaklanabilmelidir.
Psikodrama yöneticisi grup üyeleri için zorlayıcı değil, güven verici olmalıdır. Grup
yöneticisi, gruptaki her bir protagonistin kendi yaratıcılığı ve spontanitesi ile yol aldığı içsel
yolculuğunda ona ışık tutan, yol gösteren kişidir. Oyun sırasında, protagonistin ve grubun
gereksinimleri ve durumun gereklerine göre çeşitli teknikleri uygulamaya koyar (Altınay
1998, Goldman ve Morrison 1984).
Psikodrama yöneticisinin üstlendiği dört ana rol şu şekilde sıralandırılabilir:

Duygusal uyarma (yapımcı rolü): Yüzleştirme, kendini açma, eylem, model olma
Bakım verme, koruma (terapist rolü): Destekleme, sıcaklık, kabul, yakınlık, dikkate
alma, şefkat gösterme
Anlam atfetme (analist rolü): Açıklama, aydınlatma, yorumlama, değişim için bilişsel
bir çerçeve sunma, duygu ve deneyimleri düşüncelere çevirme
Yürütücü işlev (grup lideri rolü): Sınırlar, kurallar, normlar, amaçlar koyma, zamanı
ayarlama, ilerleme, araya girme, durma, süreç oluşturma
PSİKODRAMANIN AŞAMALARI
Bir psikodrama oturumu üç aşamadan oluşur;
Isınma:
Oturumun ilk aşamasıdır. Üyeleri ve grup liderini çalışmaya hazırlar, grubun birbirini
tanımasını ve yakınlaşmasını sağlar, güveni artırır. Her grup için ısınma süresi ve hızı farklı
olur.
Eylem (Oyun):

Araştırma, anlama, çözümleme ve davranış sergileme yönünde dramatik oyun kurgusunun
kullanıldığı evredir. Bu süreç grup üyelerinin farkındalıklar yaşadıkları ve önemli yararlar
sağladıkları bir zaman dilimini içermektedir.
Paylaşım:
Psikodrama çalışmasında ortaya çıkan tüm verilerin toplandığı ve biçimlendirildiği aşamadır.
Psikodrama yöneticisi yorumlarını, sürece ilişkin geri bildirimlerini bu aşamada gruba sunar.
Paylaşım aşaması içinde iki tür grup geri bildirimi söz konusudur: Rol geri bildirimi ve
özdeşim geri bildirimi. Rol geri bildiriminde psikodrama oturumundaki oyun kurgusu içinde
rol alan tüm üyeler, aldıkları rollere ilişkin yaşadıkları duygu ve deneyimleri, yine o rol kişisi
üzerinden gruba aktarırlar. Özdeşim geri bildiriminde ise, gruptaki üyelerin, sergilenen oyun
içinde kendilerini yakın hissettikleri rollerle aralarında oluşan bağlantıları ve bu özdeşim
sürecini grupla paylaşmaları söz konusudur. Grup üyelerinin özdeşim kurdukları bu rol ile
ilgili olarak verdikleri geri bildirime özdeşim geri bildirimi denir (Schützenberger-Ancelin
1995, Wilkins 1999).

PSİKODRAMADA KULLANILAN TEMEL TEKNİKLER
Rol değiştirme:
Bir grup üyesi, o ortamda bulunmayan bir kişi ya da nesneyi simgelemek üzere onunla yer
değiştirir ve onun rolünü üstlenir. Grup içinde üyeler, rol değiştirerek, gerek kendilerini
gerekse rolüne girdikleri kişileri daha iyi tanıma olanağı yakalamış olurlar.
Eşleme:
Bir grup üyesinin ya da terapistin, gruptaki bir kişinin yerine kendisini koyarak, onun duygu
ve düşüncelerini anlamaya ve tanımlamaya çalışması, onu duyumsaması ve dünyayı onun
bakış açısı üzerinden değerlendirmesi söz konusudur. Yapılan eşlemenin uyup uymadığı,
eşlenen kişinin onaylayan ya da karşı çıkan mimik, jest ve tepkilerinden anlaşılır. Bir grup
üyesini eşlemek, onun beden duruşundan, onun iç gerçekliğine kadar onunla bir olmak
anlamına gelmektedir.
Ayna:
Sahnede sorununu sergileyen grup üyesi, oyun kurgusu içinde, sanki kendisine aynı
tutuluyormuşçasına, kendi durumuna, tepki ve davranışlarına dışarıdan bakma olanağı bulur.
Yardımcı egolar sorunu işlenen grup üyesinin yaşantısını sahnede canlandırırlarken, o kişi de
bu sanal aynada kendini görmüş olur. Ayna tekniği oldukça etkin bir yüzleşme, farkındalık
kazandırma ve geri bildirim sağlama tekniğidir (Dökmen 1995, Özbek ve Leutz 2003).
Belirtilen temel tekniklere ek olarak gerçeğin genişletilmesi (surplus reality), iç konuşma
(soliloguy), geleceği yansıtma (future projection), doğaçlama oyunlar, düşlerin
oyunlaştırılması, büyü dükkanı, masal drama, boş sandalye gibi başka tenikler de
bulunmaktadır.

PSİKODRAMA KURALLARI

Psikodrama terapistinin uygulamasına açık pek çok teknik olduğu gibi, onun için yol
gösterici olan bazı psikodrama kuralları da vardır.
 Protagonist çatışmalarını konuşarak değil oynayarak dile getirir.
 Psikodrama ‘şimdi ve burada’ ilkesiyle çalışır. Psikodrama sahnesinde geçmiş ve
gelecek, şimdiki zamanın gerçeğine taşınarak oyunlaştırılır; grup üyelerinin “o anda”
yaptıkları, yaşadıkları dikkate alınır.
 ‘Gerçek’, öznel bir kavrayıştır. Her birey dünyayı kendi bakış açısı üzerinden
değerlendirir. Rol değiştirme tekniği, dünyaya başkalarının gözleriyle bakmayı
olanaklı kılar. Bir duruma farklı boyutlardan yaklaşıldığında, gerçek daha iyi
kavranabilir.
 Psikodrama bir aktarım yöntemi olduğu kadar bir dizginleme yöntemidir. Davranış
örüntülerini değiştirebilmeleri açısından grup üyelerine yardımcı olur.
 Protagonist, grup içinde tek başına, bu tür bir sorun yalnızca onda varmışçasına
bırakılmamalıdır. Oyun sonrası paylaşım aşamasında grup yöneticisi, gruptan
protagonistle ilgili paylaşımları aktarmalarını istemelidir. Bu yaklaşım, grup içi
kaynaşmayı destekler ve grup içi karşılıklı yakınlaşma sürecini güdüler. Bu evrede
yapılması gereken, yorumlama ya da irdeleme değil, sevgi ve paylaşımdır. Kendini
açan, içsel yaşantısını sunan bir kişiye ancak bu yolla yaklaşılabilinir. Bu yaklaşım,
benzer biçimde, gruptaki diğer kişileri de sorunlarını dile getirme konusunda
yüreklendirir.
 Protagoniste, kendisiyle ilgili gerçeği aktarırken, sahneyi, zamanı, yeri ve yardımcı
egoları da yine kendisinin seçmesi için olanak sağlanmalıdır. Yönetici ve protagonist
birlikte çalışan, birbirine eşlik eden iki kişi konumundadırlar. Yöneticinin fazla hızlı ve
etkin olduğu durumda, protagonistin sahneyi değiştirmeye ya da oyunu
yavaşlatmaya yetkisi vardır. Kişi kendi gerçeğini algıladığı ve hissettiği biçimde,
tümüyle içsel bir aktarımla oyunlaştırır (Buchanen 1984, Dökmen 1995).
PSİKODRAMADA İYİLEŞTİRİCİ ETKENLER
Psikodrama gruplarında iyileştirici etmenler şu şekilde belirtilebilir (Kellermann 1992):
 Gerçek bir ilişkiye dayanması
 Terapistin dışarıya açık, içtenlikli ve “gerçek” bir insan olması
 Duygusal boşalım
 Bilişsel içgörü (kendini anlama, farkındalık, bütünleştirme, algısal yeniden
yapılandırma)
 Kişilerarası ilişkiler (karşılama yoluyla öğrenme, tele, aktarım, karşı aktarım
deneyimleri)
 Kabul edilen bir grup içinde kişinin kendini gerçekleştirme olanağı bulabilmesi
 Duyguların aktarılması ve yeniden bütünleştirmesine ortam sağlanması
 Davranışsal/eyleme dayalı öğrenme
 Eylem içgörüsü
 Düşlemsel uyarılma (oyun, simgesel gösterimler, ‘mış gibi’ davranma)
GRUP ÇALIŞMASI YÖNTEMİ
 Grup, psikoloji lisans eğitimin yanısıra 4 yıllık psikodrama temel aşama grup
terapisliği eğitim sürecinden geçen Co-Psikodramatist ve 8 yıllık psikodrama

terapistliği eğitim sürecini tamamlamış “Psikodramatist” ünvanını almış psikologlar
tarafından yönetilir.
Yaşantisal Psikodrama
Psikodrama Workshoplari
Ergen Psikodramasi
Çocuk Psikodramasi
 6-8 yaş Çocuk Psikodraması
 8-10 yaş Çocuk Psikodraması
 10-12 yaş çocuk Psikodraması

REFERANSLAR

Altınay, D. (1998) Psikodramada 300 Isınma Oyunu, Temel Teknikler, Yardımcı Teknikler ve
Temel Stratejiler. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Buchanan RD (1984) Psychodrama. In: Karasu TB (ed.) The Psychiatric Therapies
Washington DC: American Psychiatric Association. 783-799.
Dökmen Ü (1995) Sosyometri ve Psikodrama. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Goldman EE, Morrison SD (1984) Psychodrama: Experience and Process Dubuque, Iowa:
Kendall/ Hunt Publishing Company.
Gökler, B., & Danışman Gökler, I. (2011). Çocuk ve ergenlerle grup psikoterapisi ve
psikodrama. Dr. Abdülkadir Özbek Psikodrama Enstitüsü Dergisi, 3, 7-22.
Kellermann PF (1992) Focus on Psychodrama: The Therapeutic Aspects of Psychodrama.
London: Jecssica Kingley Publishers Ltd.
Kraft I (1983) Child and adolescent group psychotherapy. In: Kaplan HI, Sadock BJ (eds.).
Comprehensive Group Psychotherapy. Baltimore: Williams and Wilkins, 223-233.
Özbek A, Leutz GA (2003) Psikodrama Grup Psikoterapisinde Sahnesel Etkileşim.
Abdülkadir Özbek Psikodrama Enstitüsü Yayını, Ankara: Ayrıntı Basımevi.
Schützenberger-Ancelin A (1995) Psikodrama. Özbek A (çev.) Ankara: Grup Psikoterapileri
Derneği Yayını.
Tamar M, Aydın C (1998) Çocuk ve ergenlerde psikoterapi. In: Güleç C. Köroğlu E (ed.).
Wilkins P (1999) Psychodrama. London: Sage Publications Ltd.

Blog

Kolektif Psikoloji

Bir cevap yazın Cevabı iptal et