Tuvalet Alışkanlığı Kazanmak
Genel olarak çocuklar 18-36. aylarda tuvalet alışkanlığını kazanırlar. Bireysel farklılıklar gözönüne alındığında tuvalet eğitiminin tam olarak kazanılması 3 yaşın sonuna kadar devam eder.
KRİTERLER
Çocuğa tuvalet eğitimi vermeden önce onun fiziksel, duygusal ve zihinsel olarak hazır olup olmadığını tespit etmek gereklidir.
1-Mesane kontrolü
-Çocuk gün boyunca çişini defalarca az az yapmak yerine, bir kaç kere, ancak yeterli miktarda yapabiliyor mu?
-Bir kaç saat altı kuru kalabiliyor mu?
-Tuvalete gitme ihtiyacı olduğunu yüzüyle, mimikleriyle ve duruşuyla ifade edebiliyor mu?
Bu soruların ilk ikisine evet diyorsanız çocuğunuzun mesanesini kontrol edebilme gücüne sahip olduğunu düşünebilirsiniz.
2-Bedensel gelişim
-El-parmak-göz koordinasyonu çeşitli objeleri kavrayabilecek ve söküp takabilecek kadar gelişmiş midir?
Bu soruya genel olarak evet diyorsanız çocuğunuzun bedensel olarak yeterli olgunluğa ulaştığını düşünebilirsiniz.
3-Zihinsel gelişim
-Yüzündeki organları gösterebiliyor mu?
-Belirli bir yere kendi kendine gidebiliyor mu?
-Basit işlerde sizi taklit edebiliyor mu?
-İstediğinizde belli bir oyuncağını getirebiliyor mu?
Çocuğunuz bu uygulamaları yapabiliyorsa tuvalet alışkanlığı için zihinsel olarak hazır olduğunu düşünebilirsiniz.
Tuvalet eğitiminde önemli olan bedenin yani mesanenin kontrolünü beyine vermektir.
UYGULAMA ÖNCESİ
Uygulamaya başlamadan önce çocuğunuzu karşınıza alıp, önünde diz çökerek ve onunla göz teması kurarak; artık büyüdüğünü ve çişini, kakasını bezine değil bizim gibi tuvalete yapabilecek duruma geldiğini, bundan sonra artık bezlenmeyeceği söylenmelidir.
Bu nedenle artık çişi, kakası geldiğinde söylemesi gerektiğini ve hemen tuvalete gitmesi gerektiğini söyleyin.
Neler ve nasıl yapması gerektiğini anlatın ve gösterin.(tuvalete gitmek, klozetin kapağını kaldırmak, kilodunu indirmek, oturmak, sifona basmak … gibi)
Eğitime başlamadan taklit davranışı ile çocuğa model olunabilir.
Özellikle evde abi-abla varsa çocuğun onları tuvaletini yaparken görmeleri sağlanabilir.
UNUTULMAMASI GEREKENLER
*Sakin olun.
*Sabırlı ve sevecen olun.
*Annelik sağduyunuza her zaman kulak verin.
*Çocuğunuzun bu eğitimi eninde sonunda kazanacağını unutmayın.
*Asla korkutmayın, tehdit etmeyin, şart koşmayın.
*Tuvalet saatini sizin yakalayıp oturtmanız önemli değildir.
Önemli olan çocuğunuzun kaslarını tutup, gevşetecek bedensel olgunluğu kazanmasıdır.
*Çocuğunuzu yemek sonrasında tuvalete oturtun, ancak uzun süre oturtmayın.
Sık sık hatırlatmayın. Bir süre sonra sizi duymayabilir.
*Tuvaletini yaparken yanında olun.
*Çok abartmayın.
Evdeki normal yaşantı devam etmelidir.Tek olay ve konu bu olmamalıdır.
Böylece çocuk; bunun çok abartılı, zor bir dönem olduğunu düşünebilir veya bunu anneye karşı kullanabilir.
*Altını kirlettiğinde ne çok olumlu tepki verip rahatlatmayın (olsun, önemli değil gibi), ne de çok tepki vermeyin. (yüz ifadesi, sözel veya davranış olarak)
*Kakanın pis bir şey olduğu konusunda olumsuz ve abartılı konuşmalar yapmayın.
*Gece süt gibi sıvı içecek alımını azaltın.
*Tuvaletini yaptığında abartmadan, cesaret verici sözler söylenebilir.
*Klozete çocuklar için adaptör takılabilir, küçük klozet kullanılabilir.
*Bu eğitime başlanacağı dönem özel ve yoğun günlere rastlamamalıdır.
*Evde yaşayan herkes aynı tutum içinde olmalıdır.*Tuvalet oyun yerine çevrilmemelidir.
*Çocuk tuvaletinin geldiğini belirttiğinde her zaman tuvalete götürülmeli, lazımlık onun peşinde evin içinde dolaştırılmamalıdır.
*Bu eğitimin verildiği dönemlerde çocuğun tuvalet eğitimi dışında yaptığı olumlu davranışlara dikkat çekilmeli, ancak; ne tuvalet eğitimi övgülerine de diğer olumlu davranışlar doğal olmayacak şekilde abartılmamalıdır.
UYGULAMA
*Çocuk sabah kalktığında tuvalete götürülür.
*Kahvaltıdan sonra tekrar oturtulur.
*Kahvaltı ve öğle yemeği arasında oturtulur.
*Öğle yemeğinden sonra,
*Öğle uykusundan sonra……….
*Akşam yatarken tuvalete götürülüp sonra bezlenir.
Bir iki hafta boyunca sabahları bezlenip, bezler kuru çıkıyorsa gece bezleme de kaldırılır. Bu süreçte yataklarına muşamba serilmesi uygun olur.
HATALI DAVRANIŞLAR
*Çocuğun hazır olmaması:Anneler bir an önce bezden kurtulmak için çocuk henüz hazır olmadan tuvalet eğitimine başlarlar.Başarmış gibi görünürler, ancak; çocuk tuvalet eğitimi (yani mesane kontrolü) kazanmamış, sadece şartlanmıştır.
*Annenin kararsız tutum ve davranışları:Tuvalet eğitimine başladıktan sonra gezmeye gitme vs gibi nedenlerle çocuğun tekrar altının bağlanması bu davranışın kazanılması sürecini zorlaştırır ve uzatır.
Psikolog Nihal Akyıldız